قوانین کپی رایت (Copy Right) لوگو که به نام های حق تکثیر، حق نشر یا حق نسخه برداری لوگو نیز شناخته می شود؛ نوعی حمایت از مالکیت معنوی بوده و حقوق و قوانینی نظیر تکثیر، نشر و الگوبرداری از اثر را شامل می شود . این اثر می تواند طراحی لوگو باشد که به نام یک برند ثبت شده است. به همین علت قبل از طراحی لوگو بهتر است از قوانین کپی رایت لوگو آگاه باشید.
هدف از کپی رایت لوگو چیست؟
هدف اصلی قانون کپی رایت لوگو محافظت از خلاقیت پدیدآورنده اثر است. معمولا ضرورتی ندارد تا اثر خود را ثبت کنید. اما از آنجا که در بازار رقابتی امروز کپی برداری بسیار شایع است، توصیه می شود که با ثبت کردن حق کپی رایت لوگو از آثار منحصربفرد خود محافظت کنید. تمامی آثار ادبی مثل شعر یا داستان، آثار معماری، سینمایی، فایل های صوتی و تصاویر گرافیکی جزء قوانین کپی رایت هستند. لوگو که برخی از شرکت ها تحت نام علائم تجاری یا نشان تجاری (Trademark) ویژه و یا حق امتیاز از آن نام می برند نیز مشمول قانون کپی رایت می شود. علائم تجاری منحصر به فرد طبق ویژگی های زیر شناخته و متمایز می شوند:
• رنگ
• نماد آیکون
• اسم برند
• فونت
• اشکال
• پترن (الگو)
تفاوت لوگو و علامت تجاری در قانون کپی رایت چیست؟
از لحاظ قانون کپی رایت می توان نماد و لوگو را به عنوان علامت تجاری یک شرکت یا برند مثل آدیداس ثبت کرد. قوانین کپی رایت لوگو مربوط به فضای قانون مالکیت معنوی است که در آن همپوشانی بین کپی رایت لوگو و علامت تجاری زیاد می شود و مشاغل با استفاده از هر دوی آنها از لوگوی خود در برابر استفاده های غیر قانونی حفاظت می کنند.
زمانی که اکثر افراد از حق مالکیت معنوی و قانون کپی رایت لوگوها صحبت می کنند، به حفاظت از علامت تجاری برند خود اشاره دارند. حفاظت از علامت تجاری یعنی حفاظت از مواردی که برند را در بازار کار از سایر برندها متمایز می کنند و لوگوها مهمترین ابزار شناسایی این علامت تجاری هستند. به همین ترتیب، لوگوها به طور کلی توسط علائم تجاری محافظت می شوند.
قانون حفاظت از علائم تجاری در بسیاری از جهات بسیار گسترده تر از حق کپی رایت لوگو است. چرا که کپی رایت لوگو در مورد اسم، رنگ، طراحی و تمام مواردی که در بازاریابی یک برند خاص مورد استفاده قرار گرفته، اطلاق نمی شود. در هر صورت، درحقیقت قانون کپی رایت لوگو برای حفاظت در برابر تقریبا تمام کپی های بدون مجوز لوگو در نظر گرفته شده است.
در کل لوگوها به دلیل ماهیتی که دارند برای شناسایی برندها و شرکت ها استفاده می شوند. حفاظت از علائم تجاری شامل بسیاری از موارد دیگر نیز می شود به همین علت دامنه قانون کپی رایت لوگو محدودتر از حفاظت علامت تجاری است. البته، قوانین حفاظت از علائم تجاری برای حفاظت از کپی رایت لوگو طراحی نشده اند بلکه سردرگمی در بازار کار را از بین می برند و موجب می شوند مشتریان راحت تر بتوانند برند مورد نظر خود را در هر پلتفورمی تشخیص دهند تا حق هیچ برندی ضایع نشود.
ارتباط لوگو و کپی رایت چیست؟
برای اینکه یک اثر از حق کپی رایت برخوردار باشد باید به سطح مشخصی از خلاقیت در آن مشاهده شود. در هر حال، بسیاری از لوگوها از این مشخصه برخوردار نیستند. از آنجایی که کپی رایت نمی تواند از نام، رنگ ها یا طراحی یک لوگو محافظت نماید، پس اکثر لوگوهای ساده سطح لازم برای خلاقیت و در نتیجه برخورداری از حق کپی رایت را ندارند.
افرادی که از لوگو استفاده می نمایند یا آنها را خلق می کنند باید از تمامی حقوق احتمالی در مورد لوگو به خوبی آگاه باشند.
زمانی که اقدام به ثبت کپی رایت می نمایید قادر خواهید بود از هر کسی که سعی می کند تا از اثر و لوگوی شما کپی برداری کند یا بنا به اهدف شخصی خویش از آن سوء استفاده نماید؛ شکایت کنید.
از آنجا که حق کپی رایت لوگو به عنوان دارایی شرکت ثبت می شود؛ شما مسئولیت استفاده ، انتشار، توزیع و ارائه آن را به مخاطب برعهده دارید. به همین دلیل است که طراح لوگو باید در زمان تحویل لوگو به مشتری، حق کپی رایت را نیز به وی منتقل کند.
قوانین کپی رایت لوگو چگونه نقض می شود؟
نقض قوانین کپی رایت یا حق تکثیر زمانی رخ می دهد که یک اثر با حق چاپ، بدون اجازه ناشر یا مالک خود کپی و یا توزیع شود. یکی از رایج ترین اشکال این نقض یا تخلف زمانی رخ می دهد که یک شرکت تلاش می کند از لوگویی استفاده نماید که مشابه با یک لوگوی دارای کپی رایت است و اگر شرکت متخلف با خلق لوگویی مشکل درست کند، مالک لوگوی اصلی می تواند برای این تخلف دست به اقدام قانونی زند.
در صورت نقض قوانین کپی رایت لوگو چه اتفاقی رخ می دهد؟
اگر شما بدون اجازه از یک لوگو برای سفارش طراحی لوگو شبیه به آن را بدهید و از آن برای خود استفاده کنید و دادگاه تشخیص دهد که شما در مورد لوگوی شرکت مقابل نقض کپی رایت کرده اید، نه تنها دیگر حق استفاده از لوگوی طراحی شده را ندارید بلکه مجبور به پرداخت غرامت یا جریمه می شوید.
نقض قوانین کپی رایت لوگو، قوانین بسیار پیچیده ای را شامل می شود. زمانی که می خواهید لوگویی جدید طراحی نمایید باید در مورد لوگوهای مشابه آن و یا ثبت کپی رایت آگاه باشد. همچنین می توانید قبل از طراحی با یک وکیل مشورت کنید یا از خدمات آنلاین در این حیطه بهره گیرید تا به تمام سوالات شما در این زمینه و در خصوص استفاده از یک لوگو و عواقب احتمالی آن پاسخ داده شود. با دریافت راهنمایی های صحیح می توانید لوگوی خود را ایجاد نموده و بدون اینکه مالکیت شخص دیگری را نقض کنید به طور صحیح و قانونی از لوگوی خود استفاده نمایید.
مهمترین نکات مربوط به قوانین کپی رایت لوگو
• آگاهی داشتن در مورد کپی رایت: کپی رایت یک مفهوم قانونی است که به حق کپی برداری از اثرات معنوی رسیدگی می کند. اگر شما دارنده حق نشر یک لوگو هستید پس می توانید علیه کسی که از طراحی لوگوی شما کپی برداری نموده است؛ اقدامات قانونی انجام دهید.
• کپی رایت از ایده ها حفاظت نمی کند بلکه محافظ بیان ایده هاست: کپی رایت می تواند از یک ایده محافظت نماید زیرا زمانی که ایده ای بیان و ثبت شد؛ دگیر نمی تواند تحت یک اثر معنوی طبقه بندی شود. در مورد لوگو باید بگوییم که ممکن است دو لوگو با یک نام شرکت و یا یک آیکون مشابه و به طور بالقوه مبنی بر ایده یکسان وجود داشته باشند اما هنوز هم جنبه های بسیاری مثلا از نظر فونت استفاده شده یا سبک قرارگیری وجود دارند که سبب می شود آنها متفاوت به نظر برسند.
• برای ادعای کپی رایت در مورد یک لوگو نیازمند طرح های منحصربفردی خواهید بود: به همین علت طراح لوگوی شما باید حرفه ای باشد تا بتواند چنین تمایزی ایجاد کند. برای لوگویی که با لوگوساز (Logo Maker) ساخته شده است نمی توانید ادعای کپی رایت کنید. دلیل این امر استفاده از الگوهای از پیش ساخته است. درحقیقت، بیان ایده لوگوی مذکور اورجینال نمی باشد. از این رو برای طراحی لوگویی منحصربفرد و خاص باید به یک طراح حرفه ای مراجعه کنید. در واقع، تفسیر اوریجینال و خلاقانه بودن ایده ها، منحصربفرد بودن لوگوی شما را تضمین خواهد نمود.
• موقع الهام گرفتن از شخصیت های معروف مراقب باشید: شخصیت ها نیز تحت قانون کپی رایت قرار دارند از این رو اگر می خواهید از یک چهره ادبی یا سلبریتی در لوگوی خود الهام بگیرید؛ مراقب باشید. برای طراحی لوگو و ثبت حق کپی رایت تحت هیچ شرایطی نباید کپی برداری کنید. به همین دلیل اگر مطمئن نیستید که نمی توانید طراحی لوگو را بدون کپی برداری انجام دهید؛ ریسک نکنید و از یک وکیل مشاوره بگیرید.
• عبارات تبلیغی (Taglines) یا شعارها (Slogans) ممکن است توسط کپی رایت محافظت شوند: یک عبارت تبلیغی یا شعار موثر معمولا بسیار کوتاه است. در واقع ساده ترین جمله برای اینکه بگوید شما چه کاری انجام می دهید و شرکت شما را توصیف نماید. در هر صورت، چنین ایده های ساده ای را که تنها 2، 3 یا 4 کلمه دارند نمیتوان با حق کپی رایت محافظت نمود چرا که اثبات اینکه این عبارت منحصربفرد است؛ دشوار می باشد. در هر صورت اگر عبارتی به اندازه کافی طولانی باشد ممکن است بتوان از آن تحت قانون کپی رایت محافظت نمود. اما اگر می خواهید از یک شعار حمایت کنید احتمالا بهتر است که تحت علامت تجاری از آن محافظت نمایید.
• از هویت نام تجاری خود با علامت تجاری محافظت نمایید: علامت تجاری یک مفهوم قانونی و حقوقی است که از ویژگی های شناسایی یک برند محافظت می نمایند. علامت تجاری می تواند شامل نام، کلمه، شعار، طرح، نماد یا هر چیزی منحصربفرد جهت شناسایی یک شرکت یا محصولات آن باشد. علائم تجاری ثبت شده می توانند با مخفف "TM" یا نماد "®" شناسایی شوند.
طراحی لوگو با حفظ قوانین کپی رایت
همانطور که می دانید کپی رایت از طرح اصلی حمایت قانونی می نماید. در حقیقت این امکان وجود دارد که چند طرح لوگو به طور کاملا مستقل با یکدیگر شباهت هایی داشته باشند اما نمی توان به سرعت در مورد آنها قضاوت نمود و آن را سرقت دانست. مگر اینکه بتوانید ثابت کنید که طراح آگاهانه مطابق لوگوی اصلی طرحی را طراحی نموده است.
هر چقدر هم که لوگوی شما ساده باشد اما گمان برید که کسی از روی آن کپی برداری کرده است به راحتی می توانید شکایتنامه ای تنظیم کنید. چند نکته مهم در مورد قوانین کپی رایت لوگو وجود دارند که شما به عنوان طراح باید در نظر بگیرید:
1- باید بدانید که برای چه کسی طراحی لوگو انجام می دهید.
2- اثر خود را ثبت کنید.
3- در مورد مسائل مربوط به علائم تجاری آگاهی کسب کنید.
4- مواظب کاربرد عادلانه باشید.
طراحی لوگوی خود را باید به شخص یا موسسه ای واگذار نمایید که اطلاعات محرمانه شما را بدون اجازه در اختیار اشخاص ثالث قرار نمی دهند. در واقع اطلاعات شخصی و مالی مشتریان باید نزد طراح یا موسسه طراحی لوگو محرمانه تلقی شده و جز به حکم قانون در اختیار فرد یا سازمانی قرار داده نشود. مشتریان نیز باید متعهد گردند که مشخصات غیر واقعی در اختیار طراح قرار ندهند، هویت شخص یا اشخاص حقیقی و حقوقی دیگری را جعل نمی کنند.
مدت زمان حق کپی رایت لوگو چقدر است؟
مدت زمان حفاظت از حق نشر یا کپی رایت لوگو به عواملی نظیر نوع اثر از جمله لوگو و اینکه این اثر یا لوگو منتشر شده است یا خیر و اینکه آیا این طرح شخصی بوده یا مشترک بستگی دارد. مثلا در آمریکا مدت زمان کپی رایت برای بیشتر آثار هفتاد سال پس از مرگ مالک آن اثر است. اما این عدد در ایران متفاوت می باشد. ایران از سال 2001 عضو سازمان جهانی مالکیت فکری یا معنوی است. مدت زمان حفظ تکثیر برای هر اثر از جمله لوگو نیز در کشور ما متفاوت است و عدد مشخصی برای آن وجود ندارد.
جمع بندی
قانون کپی رایت لوگو به لوگوهایی تعلق می گیرد که کاملا منحصربفرد و بدون کپی برداری طراحی شده باشند. درصورتیکه لوگوی خود را تحت قانون کپی رایت ثبت کنید؛ شرکت ها یا برندهای دیگر حق استفاده از لوگوی مشابه با لوگوی شما را نخواهند داشت و در صورت مشاهده هر گونه کپی برداری می توانید از آنها شکایت کنید.
قانون مالکیت معنوی یا حفاظت از علامت تجاری تا حدودی گسترده تر از قانون کپی رایت لوگو است و می توانید برای حفاظت از رنگ، شعار یا الگوی خاصی که برای بازاریابی برند خود از آنها استفاده می کنید؛ تحت قانون حفاظت از علائم تجاری اقدام کنید. این قانون بیشتر برای متمایز کردن برندهای تجاری در یک صنف و راحتی بیشتر مخاطب در تشخیص آنها از یکدیگر تصویب شده است.