آموزش نرم افزار فتوشاپ - مقایسه گرافیک های وکتور و بیت مپ (Vector vs. Bitmap Graphics)

نرم افزار فتوشاپ (Photoshop) یکی از قدرتمندترین نرم افزارهای مجموعه ادوبی (Adobe) است که به عنوان یک نرم افزار بیت مپ (Bitmap) شناخته می شود. در این نرم افزار بر خلاف ایلاستریتور (illustrator) که نرم افزار بر پایه وکتور (Vector) است، قابلیت حفظ کیفیت تصاویر یا طرح های رسم شده روی صفحه کاری با تغییر سایز وجود ندارد.
اما با اینحال فتوشاپ (Photoshop) به عنوان بهترین و با کیفیت ترین نرم افزاری که قابلیت های منحصر به فردی برای ویرایش و دستکاری عکس دارد، شناخته می‌شود. به همین علت در سری آموزش های مبتدی تا پیشرفته فوتوشاپ که توسط استاد عیوض زاده به طور اختصاصی برای سایت لوگونومی تدریس شده، شما را با ابزارهای این نرم افزار قدرتمند به طور کامل آشنا می کنیم.

 

در نرم افزار فتوشاپ (Photoshop) اصلاح رنگ تصاویر، ترکیب، روتوش کردن، ایجاد جلوه های ویژه تصویری، طراحی وب، موشن گرافیک و اپلیکیشن دیزاین به راحتی امکان پذیر است اما با توجه به این که فتوشاپ (Photoshop) یک برنامه وکتور بیس (Vector Base) نیست، طراحی لوگو و لوگوتایپ در محیط آن امکان پذیر نمی باشد. به همین علت است که آموزش طراحی لوگو معمولاً در نرم افزار ایلاستریتور (illustrator) و آموزش ویرایش عکس در نرم افزار فتوشاپ (Photoshop) از مجموعه ادوبی ارائه می شود.

تفاوت بیت مپ (Bitmap) بودن فتوشاپ (Photoshop) و وکتور بیس (Vector Base) بودن ایلاستریتور (illustrator)

شاید از خودتان بپرسید که بیت مپ (Bitmap) بودن و وکتور بیس (Vector Base) بودن چه تفاوتی در نتیجه کارهای طراحی گرافیک خواهد داشت و چرا ما اصرار داریم که طراحی لوگو به صورت برداری در نرم افزار ایلاستریتور (illustrator) و ویرایش عکس و تصویر به صورت بیت مپ (Bitmap) در نرم افزار فتوشاپ (Photoshop) انجام گیرد؟ نکته اصلی اینجاست که هرچند در فتوشاپ (Photoshop) می توان لوگو طراحی کرد و در ایلاستریتور (illustrator) هم میتوان ویرایش تصویر را انجام داد اما خروجی هایی که این دو نرم افزار به ما می‌دهند کاملاً با هم متفاوت است.
خروجی برنامه فتوشاپ (Photoshop) با توجه به اینکه هدف از ایجاد آن، ویرایش تصاویر عکس‌های مختلف بوده، به صورت یک بیت مپ (Bitmap) و مناسب برای کار چاپ عکس، کاتالوگ و غیره است. در صورتی که خروجی ایلاستریتور (illustrator) که در آن امکان طراحی فونت نوشتاری یا طراحی نماد و تصویر به صورت برداری وجود دارد، مناسب برای طراحی لوگو، طراحی وب سایت و اپلیکیشن موبایل است. شما در ایلاستریتور (illustrator) هم به راحتی می توانید موشن گرافیک خلق کرده و یا اوراق اداری را طراحی کنید که استفاده از خروجی آن به صورت برداری و بدون تغییر کیفیت در پلتفرم های مختلف امکان پذیر است.

 

 

تفاوت گرافیک وکتور (Vector) و بیت مپ

اصلی ترین تفاوت گرافیک وکتور (Vector) و بیت مپ (Bitmap)، وضوح تصویر حین زوم کردن است. در حقیقت زمانی که شما یک تصویر وکتور (Vector) یا برداری را زوم می کنید به واحدی به نام پیکسل نمی‌رسید به همین علت تصویر، هیچگاه وضوح خود را از دست نمی‌دهد حتی اگر چند هزار برابر نسبت به تصویر اولیه بزرگتر یا کوچکتر شود.

 

 

در حالی که در یک نرم افزار بیت مپ (Bitmap) مثل فتوشاپ (Photoshop) که تصاویر مختلفی در آن نمایش داده می‌شوند، رنگ ها به صورت پیکسلی کنار هم قرار می گیرند تا طرح اصلی را شکل دهند. بنابراین، زمانی که شما روی تصویر زوم می کنید، کم کم تصویر، کیفیت خود را از دست داده و واحدهایی به شکل مربع های ریز که همان پیکسل است به شما نمایش داده می شود.

 

 

تفاوت دیگر خصوصیت گرافیک بیت مپ (Bitmap) و برداری در این است که کاهش سایز روی کیفیت تصویر بیت مپ (Bitmap) تاثیر می گذارد، در حالی که تغییری در کیفیت تصاویر برداری با کاهش سایز مشاهده نمی شود.
به همین علت است که طراحان گرافیک ترجیح می دهند برای طراحی لوگو از نرم افزار ایلاستریتور (illustrator) استفاده کنند چون لوگوها معمولاً در سایزهای مختلف برای پلتفرم های گوناگون طراحی می شوند و در صورتی که با تغییر سایز،  کیفیت آنها کاهش پیدا کند، کارایی خود را از دست می‌دهند.

 

 

همان طور که مشاهده می کنی،د کیفیت تصویر در فتوشاپ (Photoshop) با تغیر سایز از دست می رود. البته در فتوشاپ (Photoshop) نیز می‌توان به صورت غیر مخرب کاری انجام داد که ارتباطی با نرم‌افزار ایلاستریتور (illustrator) داشته باشد تا تصویردچار تخریب نشود.
تفاوت دیگر نرم افزار ایلاستریتور (illustrator) به عنوان یک نرم افزار وکتور بیس (Vector Base) با فتوشاپ (Photoshop) در این است که اگر شما طرحی را روی صفحه کاری ایلاستریتور (illustrator) رسم کنید، به راحتی می توانید با ابزارهای موجود در نرم افزار، قسمت های مختلف آبجکت را ویرایش کرده، آن را تغییر فرم دهید و به دلخواه خودتان هر بخش از طرح را ویرایش کنید.
در صورتی که در نرم افزار فتوشاپ (Photoshop) چنین قابلیتی وجود ندارد و زمانی که طرحی را روی صفحه کاری رسم کنید، به همان شکل، ثابت باقی می ماند و شما فقط می توانید کل آبجیت رسم شده را اصلاح و ویرایش کنید و به اجزای آن دسترسی ندارید.
برای درک بهتر این مسئله تصور کنید که خطوط منحنی به شکل زیر، روی صفحه کاری نرم افزار ایلوستریتور و فتوشاپ (Photoshop) رسم کرده‌ایم:

 

 

همانطور که در شکل زیر میبینید ما به راحتی می توانیم در نرم افزار ایلاستریتور (illustrator)، گره های مختلفی روی هر نقطه از خط ایجاد کرده و آنرا تغییر فرم بدهیم یا به شکل دلخواه مان در بیاوریم:

 

 

چون در ایلاستریتور (illustrator)، خود نرم افزار، خط را به صورت برداری یا وکتور (Vector) رسم کرده، امکان تغییر زاویه و تغییر فرم بر روی آن وجود دارد. در حالی که در نرم افزار فتوشاپ (Photoshop) چنین قابلیتی نداریم و فقط می توانیم کل خط رسم شده را روی صفحه کاری جابجا کرده و یا تغییر رنگ بدهیم.

 

 

ویژگی های تصویر در فتوشاپ (Photoshop)

زمانی که شما تصویری را در نرم افزار فتوشاپ (Photoshop) باز می کنید، خیلی مهم است که به ساختار این تصویر و اطلاعات آن واقف باشید. البته حتی حرفه ای ترین افراد هم نمی توانند صرفا با دیدن تصویر به ابعاد متریک آن از حیث سایز یا مقدار رزولوشن پی ببرند. اما این اطلاعات را نرم افزار فتوشاپ (Photoshop) به ما خواهد داد. این داده ها مثل وضوح و رزولوشن تصویر، به ما کمک می کند که تشخیص بدهیم با تصویر چه کار می شود انجام داد.

 

 

مفهوم پیکسل (Pixele)

زمانی که درنرم افزاری با گرافیک بیت مپ (Bitmap) مثل فتوشاپ (Photoshop) روی یک تصویر، زوم می‌کنیم به چهار ضلعی هایی می رسیم که در کنار هم دیگر قرار گرفته اند و هر کدام رنگ خاصی دارند. این چهار ضلعی ها همان پیکسل هستند که در کنار هم قرار گرفته اند و رنگ آنها نیز تشکیل دهنده تصویر اصلی ما است. 
پیکسل (Pixele) از دو کلمه پیکچر(Picture)  و المنت(Element)  مشتق شده که به معنای عنصر تصویر است. پیکسل ها نمی توانند به صورت دایره‌ای در بیایند بلکه فقط می توانند به صورت چهار ضلعی در دسترس قرار بگیرند.

 

 

طبیعتاً هر چقدر مقدار پیکسل ها بیشتر باشد، وضوح تصویر بیشتر است یعنی شما دیتای بیشتری در اختیار دارید و زمانی که زوم می‌کنید، تصویر واضح تری را مشاهده می کنید.

وضوح تصویر (Resolution)

وضوح تصویر تا حد زیادی به اینکه قدرت دوربینی که تصویر با آن ثبت شده، چه میزان است، بستگی دارد.

 

 

فوتوشاپ می تواند چهار عنصر اصلی که اطلاعات یک تصویر را مشخص می کنند، در اختیار ما قرار دهد:

o    سایز 
o    رزولوشن 
o    مد رنگ 
o    فرمت

 

 

وضوح تصویر به میزان نور ثبت شده از محیط توسط یک لنز دوربین نیز بستگی دارد. این نور، با ثبت تصویر روی یک سنسور، آنالیز می شود و این سنسور نور دریافت شده را به از جنس رنگ آر جی بی (RGB) که در محیط گرافیکی کامپیوتری مورد استفاده قرار می گیرد، پردازش کرده و رنگ ها تفکیک پذیر می شوند. سپس پردازشگر یا پروسسور، تک تک پیکسل ها را دارای اطلاعات رنگ می کند تا تصویر ثبت شود.
هرچقدر توان دوربین برای دریافت نور و پردازش آن بیشتر باشد، وضوح تصویر نیر بیشتر خواهد بود.
بنابراین، اگر منظره ای را با یک دوربین ۵ مگاپیکسلی ثبت کنیم، در مقایسه با یک دوربین ۸۰ مگاپیکسلی چه به لحاظ ابعاد و چه به لحاظ تراکم پیکسل ها، بسیار متفاوت خواهد بود. مشخص است که در تصویر دوربین ۸۰ مگاپیکسلی اطلاعات خیلی بیشتری نسبت به تصویر یک دوربین ۵ مگاپیکسل وجود دارد. 
 هرچقدر وضوح دوربین بیشتر باشد، تصویری با ابعاد بزرگ تر به ما میدهد و ما می توانیم دیتای بیشتری در تصویر داشته باشیم.

 

 

مشاهده اطلاعات تصویر در فوتوشاپ

در نرم افزار فتوشاپ (Photoshop) ، برای تشخیص اطلاعات تصویر، فرامینی داریم که به ما کمک می کنند. برای مثال، اگر در قسمت پایین شکل، فلش را روی حالت Document Dimensions بگذاریم، مشاهده می‌کنیم که میزان پیکسل تصویر به صورت یک عدد نوشته می شود.
رزولوشن با سه واحد اندازه گیری PPI در مانیتور، DPI در چاپ و ‏LPI در چاپ صنعتی شناسایی می شود. پی پی آی (PPI) مخفف کلمه Pixels Per Inch، است. با توجه به اینکه پروتکل جهانی سایز اینچ را برای استانداردهای چاپ یا طراحی وب تعیین کرده، در تمام دستگاه ها و پروتکل های جهانی، اطلاعات تصویر بر اساس واحد اندازه گیری اینچ محاسبه می شود.
تفاوت دیگر بین نرم افزار های وکتور (Vector) و پیکسل بیس (Pixele Base) این جا بیشتر نمایان می شود. در نرم افزار های وکتور (Vector) ما خیلی دربند رزولوشن نیستیم و فقط در خروجی رزولوشن را تنظیم می‌کنیم. اما در نرم افزارهای بیت مپ (Bitmap) پیش از اینکه کاری را شروع کنیم باید مقدار رزولوشن تصویر را بدانیم. در جلسات بعدی آموزش فوتوشاپ بیشتر به این مفاهیم خواهیم پرداخت.
ویدئوی آموزشی این قسمت را می توانید در لینک زیر مشاهده کنید:

ویدئوی آنلاین آموزش فوتوشاپ (Photoshop) - مقایسه گرافیک های وکتور و بیت مپ (Vector vs. Bitmap Graphics)